De dollar is nog altijd dé veilige haven, maar krijgt concurrentie

ANALYSE – In de financiële wereld staat een veilige haven voor een belegbaar instrument waarin beleggers hun toevlucht zoeken om geld veilig te kunnen stallen in tijden van onrust. Een veilige haven moet in mindere tijden per definitie dus niet al te veel depreciëren, maar relatief waardevast blijven.

Veilige havens komen in verschillende vormen, waarvan goud het meest prominente historische voorbeeld is van een veilig baken in crisistijden. En toch maakt het edelmetaal bij écht grote paniek die status niet altijd meteen waar.

Zo zag je tijdens de kredietcrisis in 2008 dat de goudprijs net zo hard naar beneden kelderde als de aandelenkoersen. Iets dat in maart vorig jaar, toen de coronapandemie voor een grote beursdaling zorgde, niet anders was.

Op zich is het logisch dat beleggers op het hoogtepunt van een crisis het liefst zoveel mogelijk beleggingen verkopen en omzetten in cash. In ‘the heat of the moment’ willen beleggers zo min mogelijk aan welk marktrisico dan ook blootgesteld zijn.

Wel zie je vaak dat goud dan heel snel weer herstelt na zo’n eerste, grote paniekreactie en in de nasleep ervan zijn reputatie van veilige haven ook weer eer aandoet.

Dollar, Zwitserse frank en de Japanse yen: klassieke vluchtplaatsen

Op valutagebied wordt de Amerikaanse dollar al decennialang als dé veilige haven gezien. Dat heeft veel te maken met de status die de greenback geniet als ’s werelds reservevaluta. Ook neemt de dollar een sleutelrol in als betaalmunt in de internationale (grondstoffen)handel.

Verder is de dollar de valuta waarin Amerikaanse staatsobligaties worden verhandeld en Amerikaans staatspapier wordt zelf ook gezien als een veilige haven. Dat komt vooral doordat Amerikaanse staatsobligaties worden verhandeld op de grootste en meest liquide obligatiemarkt ter wereld.

Naast de dollar gelden ook de Zwitserse frank en Japanse yen als valuta's die gewild zijn bij beleggers in onzekere tijden. In het geval van de Zwitserse frank heeft dat vooral te maken met de politieke, economische en sociale stabiliteit van het land.

Japanse yen: rentebeleid speelt grote rol

De vraag waarom beleggers regelmatig voor de Japanse yen kiezen als vluchtheuvel, behoeft wat meer uitleg. Hoewel Japan best een redelijk stabiele economie heeft, speelt bij de voorkeur voor de yen toch vooral het al jarenlange negatieve rentebeleid van de Bank of Japan.

Wat we de afgelopen jaren namelijk hebben gezien, is dat in goede tijden de yen vooral wordt geleend om die vervolgens te verkopen voor een belegging in valuta van landen waar de rente hoger staat. Je ziet dat ten tijde van een crisis veel van die zogeheten ‘carry trades’ weer worden teruggedraaid. Het gevolg is dat de yen dan juist populairder wordt.

Van oorsprong is dit fenomeen vanuit de Japanse beleggers zelf ontstaan. Die verkochten al van oudsher hun buitenlandse beleggingen in tijden van crisis, om de overgebleven opbrengsten dan om te zetten naar yens. Hierdoor liep de waarde van de Japanse yen in dergelijke perioden dus vanzelf op. Zo kreeg de munt door de jaren heen ook door internationale beleggers een rol als veilige haven toebedeeld.

Overigens lijkt het erop dat de yen recent aan kracht heeft ingeboet als veilige haven. Zo steeg de munt in de coronacrisis niet noemenswaardig in waarde, wat waarschijnlijk mede te maken heeft met het feit dat de rente niet alleen in Japan extreem laag is, maar in veel meer landen.

Euro en Chinese renminbi kunnen ook veilige havens worden

Ik krijg vaak de vraag of er buiten de drie genoemde ‘gangbare’ veilige munten geen alternatieven zijn, vooral met het oog op de enorm oplopende schulden in de VS die de status van de dollar zouden kunnen aantasten.

Wat dat aangaat merk je in ieder geval wel dat de Europese Centrale Bank de euro steeds meer naar voren probeert te schuiven als veilig alternatief. Het probleem hierbij is dat veel verschillende landen deel uitmaken van de eurozone met evenzoveel verschillende meningen – ten aanzien van onder meer monetair en politiek-economisch beleid. Dat maakt het lastig om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en van de euro een eensgezinde veilige haven te maken.

Een ander alternatief zou de Chinese renminbi kunnen zijn. Die was vroeger alleen gekoppeld aan de dollar, maar inmiddels alweer een aantal jaar aan een mandje van valuta’s waartegen de munt in een bepaalde bandbreedte mag bewegen.

Door de koppeling aan andere munten is de renminbi redelijk stabiel. Verder is China inmiddels de op één na grootste economie ter wereld. In coronajaar 2020 liet het land als enige grote mogendheid economische groei zien, wat bijdraagt aan de groeiende status van de Chinese munt.

Bovendien zien we dat de Chinese overheid steeds meer initiatieven in het leven roept waarmee lokale ondernemers worden aangespoord om internationale deals in renminbi’s af te sluiten en zo minder afhankelijk te worden van de dollar.

Daarnaast heeft de People's Bank of China meer dan genoeg vreemde valuta in reserve om de waarde van de eigen munt in toom te kunnen houden. Alles bij elkaar zijn er voor de renminbi dus voldoende eigenschappen aanwezig om een status als veilige haven te verwerven.

Echter, zolang veel van de handel wereldwijd nog in dollars wordt gedaan, zal er altijd een natuurlijke vraag naar dollars blijven bestaan, waarmee de greenback voorlopig dan ook zeker zijn status als vertrouwensmunt zal behouden.

Ik zie het de komende decennia dan ook niet gebeuren dat de status van reservemunt en/of veilige haven van de dollar geheel wordt overgenomen door een andere munt. Er zal veeleer sprake zijn van meerdere valuta die deze rollen samen gaan vervullen.

Wel lijkt de kans groot dat alternatieve munten zoals de euro en de renminbi geleidelijk de status van de dollar als onbetwiste koning in valutaland zullen ondermijnen.

Joey van Hanegem is een Foreign Exchange Dealer bij Ebury Nederland. Hij helpt organisaties op het gebied van Valutarisicomanagement en strategie.